Τα τρία σπάνια είδη χελώνας της Μαυρόμπαρας
01 Emys orbicularis (Carl Linnaeus 1758)
Κοινή Ονομασία : Στικτόλαιμη Νεροχελώνα, Βαλτοχελώνα.
Εξάπλωση στην Ελλάδα : Ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησος, Εύβοια, Ιόνια νησιά, Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Σάμος, Κως, πιθανόν και στη Θάσο.
Γενικές Πληροφορίες : Στην Ελλάδα απαντά το φερώνυμο υποείδος (Βόρεια Ελλάδα) και το υποείδος Emys orbicularis hellenica (Valenciennes 1832).
Προτιμά νερά με μικρή ροή ή στάσιμα με υδρόβια βλάστηση. Ξεχωρίζει από τα κίτρινα στίγματα που έχει στον λαιμό. Μήκος χελύου (καβουκιού) μέχρι και 30cm, συνήθως όμως δεν ξεπερνά τα 20cm. Τα θηλυκά μεγαλύτερα από τα αρσενικά. Προτιμά στάσιμα ή ελαφρώς ρέοντα νερά με υδρόβια βλάστηση. Δειλή και ντροπαλή χελώνα που κρύβεται αμέσως στο νερό μόλις αισθανθεί κίνδυνο. Αρκετά πιο σπάνια από την Γραμμωτή Νεροχελώνα (Mauremys rivulata). Τρέφεται κυρίως με ασπόνδυλα αλλά και με ψάρια, αμφίβια, μικρά φίδια, πτώματα και φυτά. Τα θηλυκά γεννούν 3-18 αυγά σε τρύπες που σκάβουν σε μαλακό χώμα, τα οποία εκκολάπτονται μετά από 2-4 μήνες. Τα νεογνά έχουν μήκος χελύου 2-2.5cm και φέρουν μία τρόπιδα κατά μήκος του. Τα αρσενικά ωριμάζουν σεξουαλικά κατά το 6ο με 13ο έτος της ηλικίας τους, ενώ τα θηλυκά πολύ αργότερα, κατά το 18ο με 20ό έτος.
02 Mauremys caspica (Achille Valenciennes 1833)
Κοινή Ονομασία : Γραμμωτή Νεροχελώνα, Ποταμοχελώνα, Μαυροχελώνα.
Εξάπλωση στην Ελλάδα : Ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησος, Εύβοια, Κρήτη, νησιά Ιονίου, νησιά Αιγαίου.
Γενικές Πληροφορίες : Μήκος χελύου (καβουκιού) μέχρι και 30cm, σπάνια περισσότερο. Τα θηλυκά μεγαλύτερα από τα αρσενικά. Συναντάται σε ποικίλης μορφής υγροτόπους έως και τα 800m υψόμετρο. Δειλή χελώνα, φαίνεται να είναι λιγότερο ντροπαλή όμως από την Στικτή Νεροχελώνα (Emys orbicularis). Τρέφεται κυρίως με ασπόνδυλα αλλά και με ψάρια, αμφίβια, μικρά φίδια, πτώματα και φυτά. Τα θηλυκά γεννούν 4-6 αυγά σε τρύπες που σκάβουν σε μαλακό χώμα. Τα νεογνά έχουν μήκος χελύου 3-3.5cm και φέρουν 3 τρόπιδες κατά μήκος του. Τα θηλυκά ωριμάζουν σεξουαλικά μετά και το 10ο έτος της ηλικίας τους.
03 Testudo hermanni boettgeri (Mojsisovics 1889)
Κοινή Ονομασία : Ονυχοχελώνα, μεσογειακή χελώνα.
Η Testudo hermanni, όπως και όλες οι χερσαίες χελώνες, ανήκει στην οικογένεια Testudinidae, η οποία αποτελείται από 7 γένη και περίπου 40 είδη. Στην Ευρώπη ζουν μόνο 3 είδη, που ανήκουν στο πολυπληθέστερο γένος Testudo και αυτά στο νότιο τμήμα της και βέβαια και στην Ελλάδα. Πρόκειται για φυτοφάγες, κατά κανόνα, αργοκίνητες χελώνες που είναι ικανές να ζουν σε ξηρούς βιότοπους.
Υπάρχουν δυο υποείδη της χελώνας Testudo hermanni , που χαρακτηρίζονται από την χώρα στην οποία ζουν :
1. Ανατολική ράτσα: (Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, FYROM, Βοσνία, Ρουμανία, Τουρκία, Αλβανία, Νότια Ιταλία, Σικελία, Σαρδηνία) και ονομάζεται : Testudo hermanni boettgeri (πρώην: Testudo hermanni hermanni)
2. Δυτική ράτσα: (Γαλλία, Κορσική, Μαγιόρκα, Ιταλία, Ισπανία, Σικελία και Σαρδηνία) που ονομάζεται : Testudo hermanni hermanni (πρώην: Testudo hermanni robertmertensi).
Το κοινό της όνομα διεθνώς είναι «Μεσογειακή» ή «Ελληνική χελώνα». Πρόκειται για την χελώνα που συντηρείται στην αιχμαλωσία περισσότερο από κάθε άλλο είδος χελώνας. Η Testudo hermani ζει σε μια πολύ μεγάλη περιοχή, από την Τουρκία μέχρι την Ισπανία, και υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο μέγεθος το χρώμα και κάποιες φορές και το σχήμα του κελύφους της. Ειδικά στη Ανατολική ράτσα υπάρχουν μερικές φόρμες με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, υπάρχουν φόρμες με το πίσω μέρος του κελύφους οδοντωτό, ενώ σε άλλες είναι τελείως λείο. Το χρώμα έχει πολλές διαφορές, από κίτρινο έως λαδί και ώχρα, μέχρι καφέ και σπάνια σχεδόν μαύρο. Το μέγεθος είναι επίσης πολύ σχετικό και σε κάποιες περιοχές φτάνει το μήκος των 30 cm ενώ σε άλλες τα ζώα δεν ξεπερνούν τα 12 cm! Αυτές οι διαφορές, μαζί με άλλες πιο χαρακτηριστικές στην αναγνώριση του είδους κάνουν μερικές φορές δύσκολη την κατάταξη ενός ζώου, ακόμα και για ειδικούς.
Το μέγεθος της Testudo hermanni boettgeri είναι για τα αρσενικά 12 μέχρι 24 cm και για τα θηλυκά 14 μέχρι 30 cm. Της Testudo hermanni hermanni είναι για τα αρσενικά 11 μέχρι 18 cm και για τα θηλυκά 13 μέχρι 22 cm. Το μέγεθος και των δυο υποειδών, είναι διαφορετικό, ανάλογα από την περιοχή από την οποία προέρχονται. Οι θηλυκές είναι μεγαλύτερες από τις αρσενικές. Η ουρά και το νύχι της ουράς του αρσενικού είναι μακρύτερα από της θηλυκής. Συνήθως το κάτω μέρος του κελύφους του αρσενικού έχει μεγαλύτερη κλήση προς τα μέσα. Οι ενήλικες αρσενικές χελώνες έχουν φαρδύτερο κέλυφος προς τα πίσω από τις θηλυκές. Η θηλυκή γεννά μέχρι και 9 αυγά, λευκά, με σκληρό κέλυφος. Τα αυγά εκκολάπτονται μετά από 3 μήνες περίπου.
